Door Harmsen Voer-Rage
Wie kippen écht observeert, ontdekt al snel dat ze veel meer zijn dan scharrelende eierleggers. Kippen zijn intelligente, sociale en emotioneel gevoelige dieren met een rijk gedragsrepertoire.
Kippen zijn slimmer dan je denkt
Neurowetenschapper Lori Marino publiceerde in 2017 een baanbrekende review waarin ze stelt dat kippen cognitieve en emotionele capaciteiten bezitten die vergelijkbaar zijn met dieren die we als “intelligent” beschouwen. Kippen kunnen:
- Zichzelf herkennen en inschatten
- Rekenen op basaal niveau
- Tijdsintervallen waarnemen
- Redeneren en logisch denken
- Elkaar herkennen en anticiperen op gedrag
- Complex communiceren en zelfs empathie tonen
Dat betekent dat kippen niet alleen reageren op prikkels, maar ook bewust keuzes maken en relaties aangaan.
Sociale dieren met een pikorde
Kippen leven van nature in kleine groepjes met een duidelijke rangorde: de bekende pikorde. Binnen zo’n toom (meestal één haan met zes tot tien hennen) is er een subtiele hiërarchie. Hennen weten precies wie dominant is en wie niet, en ze passen hun gedrag daarop aan. Maar het gaat verder dan dominantie: kippen voelen genegenheid voor elkaar. Ze hebben voorkeuren voor bepaalde soortgenoten en kunnen emotioneel reageren op hun welzijn.
Het stofbad: wellness voor kippen
Een kip is eigenlijk de hele dag in de weer. Als ze even niets moet, neemt ze met andere kippen een stofbad of zandbad. Dat is geen luxe, maar een essentiële gedragsbehoefte. In een kuiltje in de grond verspreiden ze zand en stof over hun verenkleed, waarna ze zich uitschudden. Zo verwijderen ze overtollig vet en ontdoen ze zich van parasieten zoals luizen en mijten.
Kippen gaan al op jonge leeftijd in bad, zowel ’s zomers als ’s winters. Zo’n bad duurt al gauw een half uur en verloopt volgens een vaste procedure: zitten met uitgezette veren, krabben, schudden, liggen, keren en uitschudden. De voorkeur gaat uit naar fijn strooisel zoals zand of turf.
Tijdens het stofbaden laten kippen soms een spinnend geluid horen een uitdrukking van plezier, vergelijkbaar met zingen onder de douche. Dat is kippenwelzijn in actie.
Bloedluis: een verborgen vijand
Stofbaden helpen tegen ectoparasieten, maar niet tegen alles. Bloedluizen, feitelijk mijten van één millimeter groot, vormen een enorme bedreiging. Ze verstoppen zich overdag en komen ’s nachts tevoorschijn om bloed te zuigen. Zowel in grote stallen als kleine rennen komen ze voor. Op ons dierenwelzijn.blog vind je een uitgebreid artikel over de aanpak van bloedluis.
Diergerichte houderij: ruimte voor kip-zijn
Een diergerichte houderij biedt kippen de ruimte om hun natuurlijke gedrag te vertonen: stofbaden, foerageren, eieren uitbroeden, kuikens verzorgen. Ook moeten ze kunnen verkennen, krabben en rusten. Alleen dan kunnen ze een positieve emotionele toestand bereiken.
Kippenpraatjes: kippen communiceren
Kippen kletsen heel wat af. Wetenschappers onderscheiden wel dertig verschillende geluiden. Ze vertellen elkaar hoe ze zich voelen, wat ze willen, wie de baas is, of ze een ei hebben gelegd. Dr. Erich Bäumer was de eerste die deze geluiden opnam en verklaarde. Tegenwoordig worden kippenpraatjes onderzocht met sonogrammen en videoanalyse.
Onderzoeker Marjolein de Rooij onderzoekt hoe kippen geluk en plezier uiten via geluid. Ze ontdekte dat kippen in kleine groepen beter hoorbaar zijn dan in grote stallen. Het blijkt lastig om geluksgeluiden te meten in een lawaaiige omgeving, maar AI en nieuwe microfoons bieden hoop.
Cognitie en spiegelherkenning
Franse onderzoekers ontwikkelden een touchscreen-apparaat om de cognitieve vermogens van kippen te testen. Duitse wetenschappers toonden aan dat hanen zichzelf herkennen in een spiegel. Ze waarschuwen soortgenoten bij gevaar, maar niet als ze alleen zijn of tegenover hun spiegelbeeld staan. Dat duidt op zelfherkenning, een indrukwekkende cognitieve vaardigheid.
Positief welzijn: kippen voelen geluk
Kippen laten hun gemoedstoestand zien via gedrag, geluid én kleur. Recent onderzoek toont aan dat de roodheid van hun kop samenhangt met opwinding. Een lichte roodheid duidt op kalmte en tevredenheid, terwijl een intensere kleur zowel angst als positieve spanning kan betekenen. Door deze signalen beter te begrijpen, kunnen we hun welzijn verbeteren.
Bij Harmsen Voer-Rage geloven we dat kippen recht hebben op een leven waarin ze kip kunnen zijn. Niet alleen voor hun welzijn, maar ook omdat het ons als mensen verrijkt om diere
n in hun volle glorie te zien.
Wil je meer weten over kippen, hun gedrag en hoe je ze gelukkig houdt? Neem contact met ons op of bekijk de video’s van Levende Have en Jimmy Doherty. Want kippen zijn geen domme dieren, ze zijn fascinerend, gevoelig en verdienen onze aandacht.
Harmsen Voer-Rage Voer met visie, voor dieren met karakter.